Ngôn ngữ Python
Tuple

Tuple

1. Tuple là gì?

Tuple là một cấu trúc dữ liệu cho phép chứa nhiều giá trị theo thứ tự, giống như List. Tuy nhiên, có một điểm khác biệt quan trọng: Tuple không thể thay đổi (immutable) sau khi đã tạo.

Đặc điểm của Tuple:

  • Có thứ tự: Các phần tử được sắp xếp theo thứ tự
  • Không thể thay đổi (immutable): Không thể thêm, xoá, hoặc sửa phần tử
  • Có thể chứa nhiều kiểu dữ liệu: Số, chuỗi, boolean, v.v.
  • Cho phép trùng lặp: Có thể có nhiều phần tử giống nhau

Ví dụ tuple hợp lệ:

numbers = (1, 2, 3, 4, 5)
coordinates = (10.5, 20.3)
mixed = (1, "hello", True, 3.14)
fruits = ("apple", "banana", "orange")

2. Sự khác biệt giữa Tuple và List

Đặc điểmListTuple
Ký hiệuNgoặc vuông []Ngoặc tròn ()
Có thể thay đổiCó (mutable)Không (immutable)
Tốc độChậm hơnNhanh hơn
Sử dụng bộ nhớNhiều hơnÍt hơn
Dùng khi nàoDữ liệu cần thay đổiDữ liệu cố định

Ví dụ:

# List - Có thể thay đổi
my_list = [1, 2, 3]
my_list[0] = 10  # OK
my_list.append(4)  # OK
 
# Tuple - Không thể thay đổi
my_tuple = (1, 2, 3)
# my_tuple[0] = 10  # LỖI! Không thể thay đổi
# my_tuple.append(4)  # LỖI! Không có phương thức append

3. Cách tạo Tuple

Tạo tuple bằng cặp ngoặc tròn ()

fruits = ("apple", "banana", "orange")
numbers = (1, 2, 3, 4, 5)
coordinates = (10.5, 20.3, 15.7)

Tạo tuple không cần ngoặc tròn

fruits = "apple", "banana", "orange"  # Vẫn là tuple!
numbers = 1, 2, 3, 4, 5

Tạo tuple có 1 phần tử

# Phải có dấu phẩy sau phần tử duy nhất
single = (5,)  # Đây là tuple
print(type(single))  # <class 'tuple'>
 
# Không có dấu phẩy thì KHÔNG phải tuple
not_tuple = (5)  # Đây chỉ là số 5
print(type(not_tuple))  # <class 'int'>

Tạo tuple rỗng

empty_tuple = ()
another_empty = tuple()

Tạo tuple từ list

my_list = [1, 2, 3, 4]
my_tuple = tuple(my_list)
print(my_tuple)  # (1, 2, 3, 4)

Tạo tuple từ chuỗi

text = "Python"
char_tuple = tuple(text)
print(char_tuple)  # ('P', 'y', 't', 'h', 'o', 'n')

4. Các thao tác cơ bản với Tuple

Lấy độ dài của tuple

fruits = ("apple", "banana", "orange", "mango")
print(len(fruits))  # 4

Truy cập phần tử theo index

fruits = ("apple", "banana", "orange", "mango")
 
print(fruits[0])  # "apple"
print(fruits[1])  # "banana"
print(fruits[-1])  # "mango" (phần tử cuối)
print(fruits[-2])  # "orange" (phần tử áp cuối)

Slicing (cắt tuple)

numbers = (0, 1, 2, 3, 4, 5, 6, 7, 8, 9)
 
print(numbers[2:5])  # (2, 3, 4)
print(numbers[:4])   # (0, 1, 2, 3)
print(numbers[5:])   # (5, 6, 7, 8, 9)
print(numbers[::2])  # (0, 2, 4, 6, 8) - bước nhảy 2
print(numbers[::-1]) # (9, 8, 7, 6, 5, 4, 3, 2, 1, 0) - đảo ngược

Kiểm tra phần tử có trong tuple không

fruits = ("apple", "banana", "orange")
 
if "apple" in fruits:
    print("Có táo!")
 
if "mango" not in fruits:
    print("Không có xoài")

Nối tuple

tuple1 = (1, 2, 3)
tuple2 = (4, 5, 6)
result = tuple1 + tuple2
print(result)  # (1, 2, 3, 4, 5, 6)

Lặp tuple

colors = ("red", "blue", "green")
repeated = colors * 3
print(repeated)
# ("red", "blue", "green", "red", "blue", "green", "red", "blue", "green")

5. Các phương thức của Tuple

Tuple chỉ có 2 phương thức vì nó không thể thay đổi:

Phương thứcChức năngVí dụ
count(x)Đếm số lần xuất hiện của xmy_tuple.count(5)
index(x)Tìm vị trí đầu tiên của xmy_tuple.index(5)

5.1 - count(x): Đếm số lần xuất hiện

numbers = (1, 2, 3, 2, 4, 2, 5, 2)
count = numbers.count(2)
print(count)  # 4 (số 2 xuất hiện 4 lần)

5.2 - index(x): Tìm vị trí của phần tử

fruits = ("apple", "banana", "orange", "mango")
position = fruits.index("orange")
print(position)  # 2

Nếu phần tử không tồn tại sẽ báo lỗi:

fruits = ("apple", "banana", "orange")
# position = fruits.index("grape")  # LỖI! ValueError

6. Duyệt Tuple bằng vòng lặp

Duyệt qua từng phần tử

fruits = ("apple", "banana", "orange")
 
for fruit in fruits:
    print(fruit)
# apple
# banana
# orange

Duyệt theo index

fruits = ("apple", "banana", "orange")
 
for i in range(len(fruits)):
    print(f"Index {i}: {fruits[i]}")
# Index 0: apple
# Index 1: banana
# Index 2: orange

Duyệt với enumerate

fruits = ("apple", "banana", "orange")
 
for index, fruit in enumerate(fruits):
    print(f"{index}: {fruit}")
# 0: apple
# 1: banana
# 2: orange

7. Unpacking Tuple

Unpacking là cách "mở gói" tuple để gán các giá trị cho nhiều biến.

Unpacking cơ bản

coordinates = (10, 20)
x, y = coordinates
 
print(x)  # 10
print(y)  # 20

Unpacking với nhiều giá trị

student = ("Minh Anh", 11, "5A")
name, age, class_name = student
 
print(name)  # "Minh Anh"
print(age)   # 11
print(class_name)  # "5A"

Unpacking với dấu *

numbers = (1, 2, 3, 4, 5, 6)
first, *middle, last = numbers
 
print(first)   # 1
print(middle)  # [2, 3, 4, 5]
print(last)    # 6

Hoán đổi giá trị bằng Tuple

a = 5
b = 10
 
# Hoán đổi không cần biến tạm
a, b = b, a
 
print(a)  # 10
print(b)  # 5

8. Khi nào nên dùng Tuple?

Nên dùng Tuple khi:

  1. Dữ liệu không cần thay đổi: Như toạ độ, ngày tháng, thông tin cố định

    birthday = (25, 12, 2015)  # Ngày sinh không đổi

  2. Muốn bảo vệ dữ liệu: Không cho phép thay đổi vô tình

    DAYS_IN_WEEK = ("Mon", "Tue", "Wed", "Thu", "Fri", "Sat", "Sun")

  3. Làm key cho dictionary: List không thể làm key, nhưng tuple có thể

    locations = {
    (0, 0): "Start",
    (10, 5): "Checkpoint",
    (20, 10): "End"
}

  4. Return nhiều giá trị từ hàm:

    def get_student_info():
    return "Tuệ Nghi", 11, "5A"
 
name, age, class_name = get_student_info()

  5. Tiết kiệm bộ nhớ và nhanh hơn: Tuple tốn ít bộ nhớ hơn List

Nên dùng List khi: Dữ liệu cần thêm, xoá, sửa thường xuyên

9. Tuple lồng nhau

Tuple có thể chứa tuple khác bên trong:

students = (
    ("Minh Sang", 10, "5A"),
    ("Phước Sâm", 11, "5B"),
    ("Bảo Nguyên", 10, "5A")
)
 
# Truy cập
print(students[0])  # ("Minh Sang", 10, "5A")
print(students[0][0])  # "Minh Sang"
print(students[1][2])  # "5B"

10. Chuyển đổi giữa Tuple và List

Tuple sang List

my_tuple = (1, 2, 3, 4)
my_list = list(my_tuple)
print(my_list)  # [1, 2, 3, 4]
 
# Bây giờ có thể thay đổi
my_list.append(5)
print(my_list)  # [1, 2, 3, 4, 5]

List sang Tuple

my_list = [1, 2, 3, 4]
my_tuple = tuple(my_list)
print(my_tuple)  # (1, 2, 3, 4)

"Thay đổi" Tuple bằng cách chuyển đổi

# Tuple ban đầu
fruits = ("apple", "banana")
 
# Chuyển sang list, thay đổi, rồi chuyển lại tuple
temp_list = list(fruits)
temp_list.append("orange")
fruits = tuple(temp_list)
 
print(fruits)  # ("apple", "banana", "orange")

Bài giảng trên YouTube

Cập nhật sau

Danh sách (List)Từ điển (Dictionary)
Lập trình Python - Bumbii Academy